महिलांच्या महिन्यात केस रंगवणं योग्य आहे का?

मी कधीच विचार केला नव्हता की केस रंगवण्यासाठी कोणता योग्य काळ आहे – वेळ आणि मूड असेल तर मला रंगवायचंच आहे! कधीही मला काही समस्या जाणवली नाही. पण एका वेळी असा एक मिथक पाहण्यात आला की महिन्यात केस रंगवणं टाळायला हवं, असं म्हटलं जातं. हे ऐकून कुतूहल वाटलं.

मग शोध सुरू झाला – शास्त्रीय संशोधन सापडतंय का बघायला लागलं. पण जसजसं पाहिलं, लक्षात आलं की कदाचित याबद्दल कुठलंही मुद्दाम संशोधन झालेलं नाही. म्हणूनच मी जीवविज्ञानावर आधारित माहिती एकत्र केली आणि माझं स्वतःचं मत तयार केलं – महिन्यात केस रंगवणं सुरक्षित आहे, थोड्या विशिष्ट गोष्टी लक्षात घेऊन.

केसांची रचना

सर्वात आधी केसांच्या रचनेबद्दल थोडं जाणून घेऊया. कारण हार्मोन्सबद्दल विचार करताना नेहमी असा गैरसमज होतो की, केस जिवंत असतात. हा गैरसमज दूर करण्यासाठी 3D मॉडेल्स आणि चित्रांकडे पाहिलं तरी पुरेसं स्पष्ट होतं:

केसांच्या रचनेवर सविस्तर माहिती देणार नाही, पण थोड्या गोष्टींचा उल्लेख करायलाच हवा. डोक्यावरील केस प्रामुख्याने 78% प्रथिनं, 15% पाणी, 6% लिपिड्स आणि 1% रंगकणांनी बनलेले असतात.

मेंदूपदार्थ (मेडुला) केसांच्या मुळाभोवती सापडतं, पण जसजसं केस वर वाढतात, तसतसं ते अदृश्य होतं. यामध्ये केसांच्या भरणाऱ्या पेशी असतात. जसजसं केस वाढतं, पेशी कॅराटिनमुळे सुकून खरड स्वरूप घेतात आणि शुष्क होतात. मात्र, शरीरावरील केसांमध्ये आणि बारिक केसांमध्ये मेडुला नसतो. “मेडुला केसाच्या रचना किंवा रासायनिक गुणधर्मांवर फारसा परिणाम घडवत नाही.” - मानवाच्या शरीरशास्त्रावरील अ‍ॅटलास, वि. बी. मारिसायेव्ह.

केस ‘जिवंत’ नसल्याचं एक प्रमुख उदाहरण म्हणजे पांढरटपणा. केस मुळांनी पांढरट होतात, किंवा केस गळून जाऊन नव्याने वाढणारे केस पांढरे असतात.

हार्मोन्स आणि केस

आता मूळ विषयावर येऊ. केस रंगवण्याच्या गुणवत्तेवर हार्मोन्सचा परिणाम होऊ शकतो. हार्मोन्समुळे त्वचेमध्ये स्रावित होणारं तेल (सिबम) कमी-जास्त प्रमाणात होऊ शकतं.

महिनोत्तरी चक्र हे हार्मोन्सच्या खेळावर आधारित असतं. हार्मोनल बदलांचा त्वचेवर परिणाम होतो, ज्याचा केसांच्या मुळांवरही प्रभाव होतो. पीएमएस च्या काळात आणि पहिल्या 2-3 दिवसांच्या महिन्यात टेस्टोस्टेरॉन पातळी वाढते, ज्यामुळे तेलस्राव जास्त होतं. त्या काळात केस पटकन तेलकट होतात. मात्र, 3-4 दिवसांनंतर इस्ट्रोजेनची पातळी वाढते, ज्यामुळे तेलस्राव कमी होतो आणि केस चांगले दिसतात (तोपर्यंत तुम्ही कोरड्या त्वचेच्या प्रकारात मोडत नसाल तर).

जर केस नुकतेच धुतले असतील (हे रासायनिक रंग वापरताना टाळावं, आणि विशेषतः फिकट रंगासाठी हे योग्य नाही), तर केस रंगवण्यामध्ये काहीतरी गडबड होण्याची शक्यता कमी होते. मात्र, समस्या उद्भवू शकतात, जर केस लांब असतील आणि मुळांपासून टोकापर्यंत तेलस्राव पोहोचणे कठीण असेल. रंगछटांमध्ये असमानता होऊ शकते - म्हणजे केसांच्या टोकांमध्ये रंग अधिक स्पष्ट होऊ शकतो.

याशिवाय, महिन्याच्या काळात स्त्रियांच्या मानसिक स्थितीचा रंगवण्याच्या प्रक्रियेवर देखील परिणाम होतो. घरी रंगवताना काही वेळा त्रुटी घडू शकतात. मी स्वतः केसांना हिना आणि बास्माने रंगवते, आणि अगोदर तेलकटपणा काढण्यासाठी चांगल्या प्रकारे केस धुवून घेते, त्यामुळे मला परिणाम नेहमी समाधानकारक मिळतो. पण आता मी प्रयत्न करेन की, टेस्टोस्टेरॉन पातळी कमी असलेल्या दिवसांमध्ये केस रंगवण्याचा विचार करेन. आशा आहे, ही माहिती उपयुक्त ठरेल.

हिनाची रंगछटा कशी कमी करावी, यासाठी इथे वाचा.